Giriş

Hibrit araçlarda son yıllarda popüler olmuştur. Bunun en önemli sebebi emisyon seviyelerini düşürmeyi amaçlayan regülasyonlardır. Bu yazımızda hibrit araç türlerinden ve bunların farklı pazardaki başarılı örneklerinden bahsedeceğim.

1. Hibrit Araç Türleri

Hibrit araçlar operasyon modlarına göre, hibritleşme derecesine göre veya mimarisine göre isimlendirilebilmektedir. Konuyla ilgili detaylı yazımıza şuradan ulaşabilirsiniz: Hibrit Araç Çeşitleri ve Çalışma Prensipleri

Burada operasyon (çalışma) modlarına göre olan hibrit araçlardan mild, full ve plug-in hibrit türlerinden bahsedeceğim.

Kavram karmaşasını önlemek için bir kavrama açıklık getirmem gerekiyor: Konvansiyonel araç tarif edilen araçlar hibrit teknolojilere haiz olmayan, sadece içten yanmalı motora sahip geleneksel sistemi ifade etmektedir.

1.1. Mild Hibrit

Türkçe karşılığı “hafif hibrit” olarak kullanılan bu kavramın çevirisinin doğru olduğunu düşünmediğim için orijinal ismiyle yazmayı uygun görüyorum.

Mild Hybrid Electric Vehicles (MHEV) elektrik motorunun sadece içten yanmalı motora destek verdiği, doğrudan aracı tek başına tahrik etme kabiliyeti olmayan hibrit sistemdir. Konvansiyonel araca göre daha küçük motora sahiptir. Böylece full hibrit’e göre daha hafif ve daha ucuz olabilmektedir [2].

Amerika’da MHEV araçlar gittikçe gelişmekte ve satışları da artmaktadır [3]. Amerikalı üreticilerin MHEV aracına örnek 2019 model Ram 1500 verilebilir. Bu araçta eTorque adı verilen sistem elektrik motorunun küçük bir batarya vasıtasıyla içten yanmalı V6 motoru destekleyecek şekilde çalışmaktadır.

Avrupalı üreticilere baktığımızda ise Japon üreticilerle rekabet edebilmek için çoğunlukla MHEV ve Plug-in Hybrid (PHEV) araçlar ürettiklerini görüyoruz [4]. Avrupalı üreticilerin MHEV teknolojisine Volkswagen’in eTSI sistemi örnek verilebilir. Burada 1.5 lt (eski adıyla TSI olan motor) küçük bir batarya ve elektrik motoru ile MHEV yapılmıştır. Frenleme esnasında bataryayı şarj eden sistem ivmelenmelerde bataryadaki enerjiyi de kullanarak yakıt tasarrufu sağlamaktadır. Resmi testlere göre 1.5 lt eTSI sistem 49.6 mpg (7.9 lt/100km) yakıt tüketim değerine, 150 hp güce ve duruma bağlı olarak 130-134 g/km CO2 değerine sahiptir [5].

1.2. Full Hibrit

Full Hybrid Electric Vehicle olarak isimlendirilen hibrit sistem aracın hem içten yanmalı motorla hem de elektrik motoruyla birbirinden bağımsız ve/veya birlikte tahrik edilmesini mümkün kılmaktadır.

Avrupalı üreticilerden Volvo hibrit araç üreticisi olarak örnek gösterilebilir. Volvo hem dizel hem de benzinli motorlarını hibrit olarak geliştirmiştir. ISG (Integrated Starter Generator) isimli sistemi içten yanmalı motora entegre ederek ivmelenme performansını arttırmış ve geri kazanımlı frenleme ile bataryanın şarj edilmesini mümkün kılmıştır.

Hibrit araçlarla ilgili en bilinen marka Toyota’dır. Toyota’nın en bilinen hibrit modeli Prius’tur [6].

1.3. Plug-in Hibrit

PHEV (Plug-in Hybrid Electric Vehicles) olarak isimlendirilen hibrit sistemlerdir. Hem elektrikli araçlar gibi dışarıdan şarj edilip elektrik modda sürülebilen hem de diğer hibrit araçlar gibi geri kazanımlı frenleme, içten yanmalı motor vs ile şarj edilerek kullanılabilmektedir.

Amerika pazarında PHEV’ler hızlı bi şekilde artmıştır. Buna en iyi örnek Chevrolet Volt verilebilir. Elektrik modda 53 mil (85 km), hibrit modde ise 420 mil (675 km) menzile sahiptir [7].

Mercedes Benz E 300 de AMG, Volvo V60 ve Audi Q7’den sonra üçüncü dizel PHEV araçtır. Araçta Hybrid, E-Mode, E-Save ve Charge olmak üzere 4 farklı mod vardır [8].

Japon üreticilerde ise 2018 yılında çıkan Honda Clarity PHEV örnek olarak gösterilebilir.

Sonuç

Hibrit araçların yaygınlık kazanmasıyla yakıt tüketimleri ve emisyonlar azalmıştır.

Hibrit araçlar konvansiyonel araçlardan elektrikli araçlara geçişte bir arafaz görevi görmektedir. Firmaların tüm bilgi birikimlerini bir kenara bırakarak doğrudan elektrikli araç geliştirmesi mümkün olmadığından hibrit araçlarla birlikte elektrik motoru, batarya vb teknolojiler geliştirilecek ve ileride %100 elektrikli olarak üretilecek araçlara zemin hazırlanacaktır/hazırlanmaktadır.

 

Yararlanılan kaynaklar:

• [1] How Do Hybrid Electric Cars Work?, https://afdc.energy.gov/vehicles/how-do-hybrid-electric-cars-work, erişildi: 30 Mayıs 2021
• [2] What is a mild hybrid?, https://www.carbuyer.co.uk/tips-and-advice/159947/what-is-a-mild-hybrid, erişildi: 30 Mayıs 2021
• [3] Davis, S. C., Diegel, S. W., & Boundy, R. G. (2009). Transportation energy data book (No. ORNL-6984). Oak Ridge National Laboratory.
• [4] European ‘mild hybrids’ pose risk to Japanese automakers, https://asia.nikkei.com/Business/Automobiles/European-mild-hybrids-pose-risk-to-Japanese-automakers, erişildi: 30 Mayıs 2021
• [5] New VW Golf mild-hybrid and plug-in hybrid models revealed, https://www.carwow.co.uk/volkswagen/golf/news/4756/new-vw-golf-hybrid-and-plug-in-hybrid-models-revealed, erişildi: 30 Mayıs 2021
• [6] What Types of Hybrid Cars Are There?, https://cars.usnews.com/cars-trucks/types-of-hybrid-cars, erişildi: 30 Mayıs 2021
• [7] Why the 2019 Chevrolet Bolt EV and Volt plug-in hybrid are better than before, https://www.boston.com/cars/car-reviews/2018/10/01/why-the-2019-chevrolet-bolt-ev-and-volt-plug-in-hybrid-are-better-than-before/, erişildi: 30 Mayıs 2021
• [8] Mercedes-Benz E 300 de AMG Line Saloon Review, https://www.greencarguide.co.uk/car-reviews-and-road-tests/mercedes-benz-e-300-de-amg-line-saloon-review/, erişildi: 30 Mayıs 2021

Adem Oruz

5 Eylül 2024