Sürüş çevrimleri genel olarak araçların belirlenen hız ve ivmelerde çalıştırılmasını temsil eder. Yakıt tüketimi ve çevre kirliliğinin kontrol altında tutmak amaçlı yapılır ve farklı araçların kıyaslanmasına olanak tanır. Sürüş çevrimi aracın şasi dinamometresine bağlanması şeklinde olur. Emisyon ölçümü için egzoz gazlarından numune alınır.

 Ticari araçlarda sürüş çevrimi şasi dinamometresi ile değil direk motor üzerinden yapılır. Çıplak motor, motor freni testine maruz bırakılır. Belirlenen tork ve hız değerleri frenleme şeklinde uygulanır.

 Literatüre baktığımızda iki çeşit sürüş çevrimi olduğunu görürüz: standart ve standart olmayan. Standart çevrimler NEDC(Avrupa), Japonya 10-15 Mod vb.dir. Standart çevrimler daha düz ivmelenme, hızlanma periyodlarına sahiptir. Araçların yakıt tüketimi standart çevrimlerle hesaplanır ancak bu gerçek tüketimi yansıtmaz. Standart olmayan çevrimler ise gerçek sürüş koşullarından elde edilen verilerle oluşturulmuş çevrimlerdir(Hong Kong, İstanbul Seyir Çevrimleri vb.). Çok farklı hız, ivme periyodlarını içermektedir. Ayrıca kırsal yollarda kullanımı da göz önüne almaktadır. Yerel bazda gerçek emisyon ve tüketim değerlerini belirlemede oldukça etkili olmaktadırlar.

 Yakıt tüketimi değerleri, aracın bu değerlerde yakıt tüketeceğine dair bir garanti ya da taahhüt teşkil etmez. Araç satın alırken fabrika verilerine göre verilen yakıt tüketim değeri gösterilir. Bu durumda yapılacak olan tüketimin hangi çevrime göre yapıldığına bakmaktır. İlerleyen satırlarda  hangi seyir çevriminin gerçeğe ne kadar yakın sonuç verdiği irdelenmiştir. Ayrıca testlerde kullanılan araçlar standart donanımlıdır. Opsiyonel donanım ve aksesuarlar, jantlar ve lastikler yakıt tüketimini farklı etkileyebilir.

Yakıt tüketimleri şehir içi, şehir dışı ve ortalama yakıt tüketimi değerleri olarak, litre/100 km olarak verilir. Şehir içi ve şehir dışı tüketimler belirlenen çevrimlerle hesaplanır. Ortalama yakıt tüketimi ise şehir içi ve şehir dışı testlerinde kat edilen mesafenin ağırlıklı ortalaması alınarak hesaplanır. Ortalama yakıt tüketimi; otomobil %37 normal şehir içi trafiğinde ve yaklaşık %63 şehir dışı trafikte kullanılarak elde edilir.

 NEDC

 NEDC(New European Driving Cycle), Avrupa’da ve diğer bazı ülkelerde Euro 6’ya kadar kullanılan başvuru(referans) çevrimidir. Şehir içi çevrimine ECE ismi verilmektedir ve 4 kez tekrarlanmaktadır. Şehir dışı çevrimine ise EUDC denmektedir.

Tabloda temel karakteristiği görülmektedir.

 01.01.2000 yılında yürürlüğe giren EU 3 atık gaz normu ile ECE çevrimlerinden 40 saniyelik ön  çalıştırma çıkarılmıştır. Ölçüm hemen, motorun çalışmasıyla birlikte yapılmaktadır. “Ön ısıtma sürecinin” devre dışı bırakılması, ölçüm işleminin sıkıştırılması gelmektedir, çünkü soğuk çalıştırma esnasında ortaya çıkan atık gaz bileşenleri de ölçüm içinde yer almaktadır.

Tabloda temel karakteristiği görülmektedir.

Çevrim gerçek sürüş şartlarını yansıtmadığı gerekçesiyle uzmanlar tarafından eleştirilmektedir. İvmelenmeler çok yumuşak, rölantide çalışma süreleri fazla, sabit hızın bulunduğu durumlar da gereğinden fazladır. Tüm bunlar göz önüne alındığında gerçek sürüş şartlarına ulaşmak mümkün olmamaktadır. Bu yüzden Avrupalı yöneticiler yeni bir sürüş çevrimi geliştirmeye çalışmaktadırlar. Yeni çevrim Worldwide Harmonized Light Vehicle Test Procedüre (WLTP) olacaktır. Euro 7 ile birlikte kullanıma gireceği öngörülmektedir.

Avrupa’da yapılan ‘Artemis’ adlı projeden elde edilen verilerin istatistiksel olarak işlenmesiyle elde edilen çevrime Artemis Çevrimi adı verilmektedir. 3 ana ve 1 ek şeklinde çeşitleri olan çevrim şöyledir: şehir içi tüketim, kırsal tüketim, otoyol tüketimi(130 km/h), otoyol tüketimi(150 km/h).

Çevrimin ana karakteristikleri tabloda verildiği gibidir.

 Artemis çevrimi yakıt tüketimi doğrulaması veya emisyon ölçümü için kullanılmamaktadır. Bununla birlikte araç üreticileri araçlarını gerçek sürüş şartlarında daha yüksek performansta çalıştırmak için bu ve benzeri çevrimleri kullanmaktadırlar. Artemis çevrimine benzer olarak resmi olarak kullanılmayan ancak gerçek sürüş şartlarını yansıtan çevrimler(Modem-Hyzem Sürüş Çevrimi vb.) bulunmaktadır. Burada sadece artemis çevriminden bahsedilmekle yetinilecektir.

FTP Çevrimi(Federal Test Procedure) ABD Çevre Koruma Ajansı(EPA, Envirometal Protection Agecny) tarafından oluşturulmuş sürüş çevrimidir. Durma sıklıkları, yüksek hızlarda kullanım, şehir içi kullanım koşulları göz önüne alınarak yapılmıştır.

Ana karakteristikleri şöyledir:

HWFET(Highway Fuel Economy Test) çevrimi yüksek hızlı sürüşlerde yakıt ekonomisinin ölçülmesini sağlayan sürüş çevrimidir.

Temel karakteristiği şöyledir:

EPA, 2007 yılında gerçek sürüş şartlarına ulaşmak için mevcut çevrimlere 3 tane daha çevrim ekleme kararı aldı.

 Birincisi US06’dır. FTP-75 çevriminin tamamlayıcısı niteliğindedir. US06 80 mil/saat(130 km/h) ten daha yüksek hızların bulunduğu, yüksek ivmelenmelerle agresif sürüş davranışlarının da dikkate alındığı bir çevrimdir.

 SC03 ikinci çevrimdir ve çevre sıcaklığının 35 derece olduğu durumlar için hususi olarak yapılmıştır. Yüksek çevre sıcaklığında sürücüler klimayı kullanacaklardır. Klimanın çalışması durumunda yakıt tüketimi ve emisyon hesaplaması SC03 çevriminin içeriğini oluşturmaktadır.

 EPA’nın eklemek istediği son çevrim ‘Soğuk Çevrim’ dir. Gerçekte FTP-75’in -7 derecede yapılmış halidir.

 10-15 mod Japonya’da kullanılan yakıt tüketim ve emisyon doğrulama çevrimidir. Hem şehiriçi hem de otoyol sürüşleri için rölantide çalışma, ivmelenme, sabit hız ve yavaşlama durumlarını içermektedir. Test motorun ısındıktan sonra yapılmaktadır. Isıtma prosedürlere uygun yapılmaktadır.

Çevrimin karakteristikleri şöyledir:

Bu çevrimin NEDC’dekine benzer şekilde dezavantajları bulunmaktadır. Dezavantajları gidermek için Japon yöneticiler ve üreticiler daha gerçekçi bir çevrim olan JC08 Çevrimi’ni 2011 yılında kullanmaya başladılar.

 JC08 çevrimi 10-15 mod çevriminin geliştirilmiş halidir. Soğukta ve sıcakta çalışma, sıkışık trafik durumları, yüksek ivmelenme ve yavaşlama şartları da çevrime dahil edilmiştir.

 

 Çevrimin temel karakteristikleri tabloda verilmiştir:

 Diğer çevrimlerde olduğu gibi WLTP(Worldwide Harmonized Light Vehicles Test Procedures) şasi dinamometresi üzerinde yapılmaktadır. Böylece emisyon ve yakıt tüketiminin ölçülmesinin yanı sıra elektrikli araçların(otomobillerin ve kamyonetlerin) menzilini belirlemek mümkün hale gelmektedir. Bu çevrim Avrupa, Japonya ve Hindistan’daki uzmanların çalışmalarıyla geliştirilmiştir ve 2013-2014’te NEDC yerine geçmiştir.

 Test prosedürü 3 çevrim olacak şekilde ayrılmıştır. Ayrım güç/ağırlık oranına bağlı olarak yapılmıştır(PMR, power to mass ratio, güç-ağırlık oranı). Güç Watt biriminde, ağırlık kg biriminde verilmiştir. Yapılan ayrım aşağıda gösterilmiştir:

 4 tip hız bulunmaktadır: temsili şehir içi sürüş, banliyö sürüşü, şehir dışı sürüş, otoyol sürüşü.

 

Temel karakteristikleri:

 Düşük, orta ve görece yüksek hızlı araçları temsil eden, Hindistan, Avrupa ve Japonya’daki düşük güçlü araçlar için uygulanan çevrimdir.

 

Temel karakteristikleri tablodaki gibidir.

 Düşük ve orta hızların benzetimini yapmak için yapılmış çevrimdir. Genellikle Hindistan’ta bulunan düşük güçlü araçlar için kullanılmaktadır.

 

Temel karakteristikleri tabloda verilmiştir:

 Ağır iş makinelerinin emisyon ve yakıt tüketim değerlerinin şasi dinamometresi yerine çıplak motor üzerine kurulan motor freni ile yapıldığını yukarıda belirtmiştik. Global anlamda iki çeşit çevrim, iş makinelerinin emisyon/güç ölçümünde kullanılır. Motor yükü ve motor devri dikkate alınarak uygulanan motor frenine bağlı olarak ölçüm yapılmaktadır. Birinci çevrim WHSC(World Harmonized Stationary Cycle), ikinci çevrim ise WHTC (World Harmonized Transient Cycle)’dır. WHSC’nin Türkçe ‘global statik çevrim’, WHTC’nin Türkçe karşılığı ise ‘global süreksiz çevrim’ olarak söylenebilir.

 WHTC aşağıda verilmiştir:

 

       urban: şehir içi 
       rural: kırsal
       cycle: çevrim
       highway: otoyol
       Extra-urban fuel consumption: şehir dışı yakıt tüketimi

      Heavy duty vehicle: ağır iş makineleri