İçten yanmalı motorlar ilk icat edildiği yıllarda %5 gibi çok düşük bir verime sahipti. Sıkıştırma oranının arttırılması, yanma odalarının iyileştirilmesi, motor konstrüksiyonunda yapılan iyileştirmeler, farklı yakıtların kullanımı (dizel yakıtı vb.), yakıt kimyasındaki gelişmeler vb. motor veriminin artışını sağlayan etmenlerdir. Motor veriminin arttırılması, motor çalışmalarının temel hedefidir. Bu konuda yapılan çalışmaları Motor Teknolojisindeki Gelişmeler ve Yakıt Alanındaki Gelişmeler şeklinde iki gruba ayırmak mümkündür. Bu yazımızdaki konumuz mevcut motor teknolojilerinin verime etkisi olduğundan tarihsel olarak yapılan yeniliklerden burada bahsedilmeyecektir. Eğer konu hakkında detaylı bilgi almak istiyorsanız şu yazılarımıza bakabilirsiniz:
- Motor Teknolojisindeki Gelişmeler: Bu konu için “İçten Yanmalı Motorlar:Tarihsel Perspektif” adlı yazımıza bakabilirsiniz.
- Yakıt Alanındaki Gelişmeler: Konuyla ilgili detaylı bilgi için “Geçmişten Günümüze Yakıtlar” adlı yazımıza bakabilirsiniz.
Yapılan bir çalışmada motor teknolojilerinin motor verimine katkısı incelenmiştir. Tabloda teknolojilerin verime katkısı gösterilmiştir. Yazının ilerleyen bölümlerinde ise ilgili teknolojiler hakkında kısaca bilgi verilmiştir.
Motor teknolojilerinin motor verimine etkisi.
1)Aktif Silindir Teknolojisi
Çok silindirli bir motorda rölantide çalışma, düşük güç gereksinimi gibi durumlarda silindirlerden birinin veya birkaçının kapatılması esasına dayanan motor teknolojisidir. Konuyla ilgili çalışmaların geçmişi 1960’lı yıllara dayansa da uygulanması yakın bir tarihe denk gelmektedir. Konuyla ilgili detaylı bilgi sahibi olmak için şu yazılarımıza bakabilirsiniz:
2)Turboşarj-Süperşarj
Motora alınan havanın silindir vakumuyla alınması yerine silindir içine harici olarak pompalanmasıdır. Böylece farklı motor devirlerinde bile silindir içine maksimum dolgu almak mümkün olmaktadır. İki sistemin çalışma prensibi birbirinden farklıdır.
3)Start Stop
Araçlar, özellikle şehir içi trafiğinde, trafik lambaları, trafik sıkışıklığı gibi sebeplerden çok sık dur-kalk yapmak zorunda kalmaktadır. Durma esnasında motorun rölantide çalışarak tükettiği yakıttan tasarruf etmek amacıyla geliştirilen sistemdir.
4) Direk Enjeksiyonlu Benzinli Motorlar
GDI (Gasoline Direct Injection) motorlar, benzinin tıpkı dizel yakıtında olduğu gibi doğrudan silindir içine püskürtülmesi prensibine göre çalışırlar. Böylece volumetrik verim artar, vuruntu problemi kısmen önlenir ve daha yüksek sıkıştırma oranlarına çıkılabilir.
5) Subap Zamanlaması
VVT (Variable Valve Timing, Değişken Subap Zamanlaması) teknolojisi, motor devrine bağlı olarak emme ve egzoz subabının açık kalma süresini değiştirerek verim artışı sağlar. Düşük devirlerde kısa süreli açık kalan subaplar yüksek devirlerde daha uzun süre açık kalarak içeriye daha fazla dolgu girmesine imkan sağlamaktadır. Silindir içine giren havanın arttırılmasıyla motorda tork ve güç artışı sağlanmaktadır.
KAYNAKLAR: