Giriş

ADAS, Advanced Driver-Assistance Systems kelimelerinin kısaltmasından oluşmaktadır, Türkçe ifade etmek gerekirse İleri Sürücü Destek Sistemi denilebilir. ADAS sürücüye sürüş sürecinde yardımcı olan sistemlerdir ve araç güvenliğini, daha genel olarak ise yol güvenliğini arttırmak üzere tasarlanmış birtakım fonksiyonlardır.

Taşıtlarda Güvenlik Sistemleri ve ADAS

Araçlarda güvenlik sistemleri temel olarak Aktif Güvenlik Sistemleri ve Pasif Güvenlik Sistemleri olarak 2 kısma ayrılmaktadır.

1. Aktif Güvenlik Sistemleri: Aktif güvenlik sistemleri (donanımları) kazanın meydana gelme olasılığını düşüren sistemlerdir yani kaza olmadan önce, sürüş esnasında, aktif olarak çalışan sistemlerdir. Buna örnek olarak ABS (Anti-Lock Braking System) veya ESP (Electronik Stability Program) verilebilir.
2. Pasif Güvenlik Sistemleri: Kazanın meydana geldiği anda, taşıt içindeki ve dışındakileri korumak amacıyla tasarlanmış sistemlerdir. Örnek olarak hava yastığı, koltuk kafalıkları verilebilir.

Bu haliyle ADAS aktif güvenlik sistemine dahildir.

ADAS Fonksiyonları

Çoğu trafik kazası insan hatası yüzünden meydana gelmektedir. ADAS ile sürücüye sağlanan destek ile insan hatalarını en aza indirerek trafikteki yaralanmaları ve ölümleri en aza indirmek hedeflenmektedir. Araca eklenen güvenlik donanımları, adaptif özellikler, otomatikleştirilmiş aydınlatma, adaptif hız sabitleme, çarpışma önleme gibi teknolojiler ile sürücü olası sorunlara karşı uyarılmakta veya güvenlik önlemleri uygulayarak ve aracın kontrolünü ele geçirerek güvenlik seviyesi arttırılmaktadır.

 

Trafikte insan faktörüyle ilgili detaylı bilgi için şu yazımızı okumanızı tavsiye ediyorum:  Trafik Psikolojisi ve İnsan Davranışı

ADAS’ın birçok biçimi vardır; bazı özellikler araçlara yerleştirilmiş veya bir eklenti paketi olarak mevcuttur. Ayrıca, satış sonrası çözümler de mevcuttur. ADAS radar, LiDAR, görüntü işleme ve araç içi ağ iletişimi gibi birçok veri kaynağından gelen girdilere dayanır. Ayrıca farklı kaynaklardan (Vehicle To Vehicle (V2V) ya da Vehicle To Infrastructure (V2X) gibi) veri alınması da mümkündür.

ADAS, otomotiv elektroniğinin en hızlı büyüyen segmentlerinden biridir.

ADAS’ın birçok fonksiyonu vardır. Bunlardan her biri farklı bir şekilde sürücüye bilgi sağlamakta veya aksiyon almaktadır.

Mevcut ADAS fonksiyonları şöyle sıralanabilir (bunlardan Türkçe karşılığı olabileceğini düşündüklerimi yazdım, diğerlerini orijinal isimleriyle bıraktım):

• Adaptif Hız Sabitleme (Adaptive Cruise Control (ACC))
• Glare-free High beam and Pixel Light
• Uyarlamalı Işık Kontrolü (Adaptive Light Control: Swiveling Curve Lights)
• Anti-Lock Braking System (ABS)
• Otomatik Park (Automatic Parking)
• Navigasyon Sistemleri (Automotive Navigation Systems)
• Gece Görüşü (Automotive Night Vision)
• Kör Nokta Kontrolü (Blind Spot Monitor)
• Çarpışma Önleme Sistemi (Collosion Avoidance System (Pre-crash System))
• Crosswind Stabilization
• Cruise Control
• Yorgunluk Algılama Sistemi (Driver Drowsiness Detection)
• Sürücü İzleme Sistemi (Driver Monitoring System)
• Elektrikli ve Tam Elektrikli Hibrit Araçlar İçin Sesli Uyarı Sistemleri (Electric vehicle warning sounds used in hybrids and plug-in electric vehicles)
• Acil Durum Destek Sistemi (Emergency Driver Assistant)
• Çarpışma Uyarı Sistemi (Forward Collision Warning)
• Intersection Assistant
• Yokuş İniş Kontrolü (Hill Descent Control)
• Intelligent Speed Adaptation or Intelligent Speed Advice (ISA)
• Şerit Takip Sistemi (Lane Departure Warning System)
• Şerit Değiştirme Destek Sistemi (Lane Change Assistance)
• Park Sensörü (Parking Sensor)
• Yaya Koruma Sistemi (Pedestrian Protection System)
• Yağmur Sensörü (Rain Sensor)
• Çevre Görüş Sistemi (Surround View System)
• Lastik Basınç Görüntülüme (Tire Pressure Monitoring)
• Trafik İşareti Algılama Sistemi (Traffic Sign Recognition)
• Turning Assistant
• Araç İletişim Sistemleri (Vehicular Communication Systems)
• Wrong-way Driving Warning

Bu fonksiyonları görsel olarak aşağıda bulabilirsiniz. Burada bahsedilen DAS (Driver Assistant System) sürücü destek sistemi anlamına gelmektedir.

ADAS Gelişim Aşamaları ve Regülasyonlar

ADAS ile ilgili gelişmeler bir yandan ülkelerin kendi pazarları için koyduğu sınırlamalarla bir yandan da teknolojik gereklilik olarak ortaya çıkmıştır. Bu kısımda ADAS’ın geliştirilmesiyle ilgili bazı teknolojik gelişmeleri ve yasal zorunlulukları anlatacağız.

•  Amerika Birleşik Devletlerinde 31 Mart 2014’te Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi (National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA)) 4500 kg’ın altındaki tüm yeni araçlarda geri görüş kamerasının bulunmasını zorunlu kıldı. (Bu zorunluluk ABD’de yaşanan bir kazadan sonra getirilmiştir.)
• General Motor, 2013 Cadillact ATS ile birlikte titreşimli koltuk özelliğini sunmaya başladı. Bu sistem şerit takip sisteminin bir parçası olarak sunuluyor ve araç şeritten çıkarsa koltuk titretilerek sürücü uyarılıyor.
• Euro NCAP, araçların güvenlik seviyesini ölçen ve güvenlik seviyesine göre derecelendirme yapan bir kuruluş. NCAP’teki güvenlik kuralları ise teknolojik gelişmeye göre güncellenmektir. Otomobillerin güncel Euro NCAP testlerinden tam puan (5 yıldız) alabilmesi için bazı ADAS fonksiyonlarının bulundurması gerekiyor (ESP, Şerit Takip vs).

Bu gelişmelere bakılarak otomotiv firmaları daha güvenli araç yapmak, mevcut pazarlarında araç satabilmek gibi regülatif zorunluluklardan dolayı bile ADAS üzerine çalışmak zorunda kalıyorlar. Bunların haricinde, beklenildiği üzere, birçok firma regülatif zorunlulukların haricinde araştırma geliştirme çalışmaları yapmaktadırlar.

Sonuç ve Değerlendirme

ADAS hem araç içindekileri hem de çevredeki canlıları korumak için zaruridir. Bu sayede ölümlü kaza oranları azaltılabilmekte ve tam otonom araçlar için bir basamak görevi görmektedir.

 

Yararlanılan Kaynaklar:

• www.muhendis.tv
• www.euroncap.com
• www.wiki-zero.co
• “Advanced Driver Assitant System: Threats, Requirements, Security Solutions”, Intel, Technical White Paper

 

 Adem Oruz

 1 Eylül 2018