Bu üretim yöntemi temelde abkant pres mantığından ortaya çıkmıştır. Abkant preste bilindiği üzere saç parçaların bükülmesi ve değişik tip profillerin üretilmesini sağlar. Abkant preste üretim kesikli olup üretim adetleri düşük olan parçalar için uygundur. Örneğin makine sektöründe yoğun olarak kullanılır. Makine sektöründe yoğun olarak kullanılmasının temel nedeni zaman kavramının otomotiv sektörü kadar önem arz etmemesi ve ayrıca ilk yatırım ve işletme maliyetinin nazaran daha düşük olmasındandır.
Şekilden de görüldüğü üzere abkant preste üst tarafta bulunan ve yukarı aşağı hareket edebilene bir ıstampa(koç) bulunmaktadır. Alt tarafta ise bükülecek sac parçanın profiline göre kalıp kulunmaktadır. Istampanın hareketiyle saç parça bükerek istenilen şekle gelmesi sağlanır. Bu üretim yönteminde en bilinen büküm profili U tipi profildir.
Rollform metodunda ise ıstampa (koç) yoktur. Bunun yerine sistem komple kalıptan oluşur ve bu kalıplar ise rulo yani silindirik yapıdadır. Bu silindirik kalıplar üzerine değişik tip kesitler verilmiş olup gelen saç parçayı sahip olduğu profil şekline girmesini sağlar ve saç parçaya şekil verilmiş olur. Ardından istenilen uzunlukta parçaları kesen bir kesici başlık kesimi gerçekleştirir.
Rollform üretim yöntemi sürekli bir abkant pres olarak metal saçlara şekil verilmesini sağlar. Üretimi sürekli olmakla beraber hızlı olması nedeniyle otomotiv sektöründe oldukça yaygın kullanılmaktadır. Günümüzde otomotiv sektöründe parçaların üretiminde yaklaşık %20 oranında bu yöntemle üretilen parçalar kullanılmaktadır.[1]
Rollform yönteminde oluşturulacak olan kesit ne kadar karmaşık olursa üretim hattının uzunluğu o derece artar. Genellikle 6-20 çift merdanelerden oluşurlar. Aşağıda bir rollform attı komple görünmektedir.
Bu hatta 8 numarayla gösterilen merdanelerin bulunduğu kısımda merdaneler değişik şekillerde tahrik edilmektedirler. Her bir merdaneler için birer elektrik motoru kullanılabilmekle beraber tek bir motor kullanılarak da tüm merdane sisteminin tahrik edilmesi gerçekleştirilebilir. Bu yöntemle her çeşit malzeme şekillendirilebilir fakat en uygun olan malzemeler alüminyum, alaşımsız çelikler ve paslanmaz çeliklerdir. İşlemler genellikle oda sıcaklığında yapılır. Ancak bazı malzemelere ön ısıtma yapmak gerekebilir. Örnek olarak Magnez ve Titanyum verilebilir.
Genellikle 20 mm kalınlığa kadar metal parçalar üretilebilmektedir. Merdane malzemesi olarak genellikle alaşımsız çelik veya kır dökme demir kullanılır. Kır dökme demir bilindiği üzere aşınmaya karşı direnci oldukça yüksek malzemedir. Ancak yeterli olmaması durumda merdaneler krom kaplanarak daha hassas ürün yüzeyi elde etmek ve başta merdanelerin saçların şekillendirilmesi esnasında saçların merdane yüzeyine yapışmaması ve daha az sürtünme oluşması için yağlama yapılır. Krom kaplama yağlayıcılara ve dış ortama karşı korozyon direnci arttırılmasını sağlar. Merdane ve saç parça arasında daha az sürtünme meydana gelmesi demek şekillendirme için daha az enerji ihtiyacı demektir. Böylece işletme maliyetleri bu bağlamda düşürülebilir. Üretilen ürünlerin hassasiyetleri ±0.1 mm kadar düşürülebilir.
Üretim hızlarının abkant preslerden daha yüksek olduğunu dile getirmiştik. Rollform yönteminde üretim hızları 1.5 m/s ‘den düşük hızlarda üretim yapılabilir. Genellik üretim hızları 0.25-0.75 m/s dolaylarındadır. Ancak bu yöntemin en önemli dezavantajı ise yeni bir profil üretimi gerçekleştirmek için tüm merdaneler değiştirilmesi gerekir ve buda oldukça uzun zaman alır (1-2 saat gibi). Bundan dolayı 3000 metre üretim adetlerinden daha az olan üretimler için uygun değillerdir.
Ayrıca saç parçaların nasıl şekillendirileceği yani hangi istasyonda hangi profil şeklini alması gerektiğini merdanelerin profilleri, boyutları ne kadarlık bir gerilmeye maruz kaldıkları gibi bir çok mühendislik hesaplamaları içeren problemleri sonlu elemanlar yöntemiyle çözen ve mühendisler ve tasarımcılara fikir veren değişik programlar mevcuttur. Bunların başında MSC Sofware’in Simfact çözümleri mevcuttur. Bu programdan ayrıntılı bilgi almak için bu linke başvuru yapabilirsiniz.
http://www.mscsoftware.com/product/simufact