“Konsept tasarım nedir?” sorusuna doğrudan cevap vermek çok kolay değildir. Fakat bir cümleyle açıklamak gerekirse şöyle diyebiliriz: “Konsept tasarım henüz çözülmemiş bir problemin çözümü veya tatmin edici bir çözümü olmayan problemlerin çözümüdür.” Bu en kısa tanımdır ve bunu açmak gerekir. [1]

 Konsept tasarım ürün geliştirme aşamalarının ilk adımıdır. Bir ürünün fikir aşamasından üretime kadar geçtiği evreler Şekil 1’de gösterilmektedir. Bu adımları tek tek inceleyelim.

  1. Fikir

 Pazara sunulabilecek bir ürünün sadece fikir olarak aklımızda oluşmasıdır. Burada ürün hakkında hiçbir bilgi yoktur. Sadece “Şöyle bir ürün olsa nasıl olurdu?” sorusuna cevap verebilecek bir fikir vardır. Bu aşamada beyin fırtınası yapılarak aynı perspektifte farklı fikirler ortaya konabilir.

  2. Spesifikasyonlar (Gereksinimler)

 Elde edilmek istenen ürünün hangi kriterleri sağlayacağının tespit edilmesidir. Bunun için farklı yöntemler kullanılabilir. Genellikle bilgi analiz yöntemleri kullanılarak tespit edilirler. Bu yöntemde farklı metodlarla pazardaki rakip ürünler analiz edilmekte ve ürünün hangi kriterlere uygun olacağı pazardaki konuma göre belirlenmektedir. Bazı durumlarda bilgi analizi yöntemi kullanılamayabilir. Böyle bir durumda gözlem yoluna gidilmelidir.

 Gereksinimlerin doğru belirlenmesi ürünün başarısı için çok önemlidir. Gereksinimlerin tespitinde ilk adım problemin tanımını (brief) yapmaktır. Problemin tanımını doğru yapmak gerekir. Problemin tanımından (brief) hareket ederek pazar araştırması, literatür araştırması, patent araştırması, benzer ürünlerin araştırılması vb. sonucu gereksinimler ortaya konulur. Diğer bir deyişle ürünün spesifikasyonları ortaya konulur.

  3. Konsept Tasarım

 Konsept tasarım bize gerekli kriterleri sağlayan ürünlerin gösterilmesidir ve yaratıcılığın en fazla olduğu kısımdır. Bu aşamada problemimizin çözümünü sağlayacak birçok farklı ürün ortaya konmuştur. Şekil 2’de Mercedes tırlarının ön ızgara tasarımı için yapılan konsept tasarımlar gösterilmiştir.

 Resimden de anlaşıldığı gibi konsept tasarım tek bir tasarım değildir. Konsept tasarım, tasarım alternatifleridir.

 Konsept tasarımdan detay tasarıma geçilirken oluşturulan alternatiflerin elenmesi ve geriye sadece bir tane tasarımın bırakılması gerekmektedir. Yani detay tasarımı yapılacak tasarım bir tanedir ve bu seçim yapılırken üretim yöntemleri, üretim maliyetleri, montaj kolaylığı, performans, raf ömrü gibi birçok kıstas gözönüne alınır. Daha önceden belirlenmiş spesifikasyonlar da gözönünde tutularak bir tane konsept tasarım seçilir ve diğer aşamalara bu tasarımla devam edilir.

 Konsept tasarımı yapan kişiler endüstriyel tasarımcılardır veya işi tasarım yapmak olan kişilerdir. Tasarımcılar hayal gücünü ve becerilerini kullanarak tasarımlarını ortaya koyarlar. Fakat bu aşamada, konsept tasarım aşamasında, ürünün üretilebilirlik gibi mühendisliğin sözkonusu olduğu durumları dikkate almazlar. Bu yüzden konsept tasarımdan detay tasarıma geçerken seçilen tasarımlarda mühendislerin de olması gerekmektedir. Böylece üretilebilirlik, montaj kolaylığı gibi problem çıkması muhtemel konular için de önlem alınmış olunur.

  4. Detay Tasarım

 Seçilen konsept tasarımın üretime hazır hale getirildiği aşamadır. Burada tasarımın estetiğinin değiştirilmemesine dikkat edilir ve bu aşamada mühendisler görev alır. Tasarımda yapılacak değişiklikler için tasarımcıya geri dönüş verilir. Buna iterasyon adı verilir. İterasyonun fazla olması detay tasarım süresini uzatır.

  5. Prototip

 Tasarım süreçlerinin ardından prototip üretilir. Prototipte üründen istenilen özellikler (performans, boyut vs.) test edilir. Spesifikasyonları karşılaması halinde üretime geçilir.

  6. Üretim

 Pazara sunulacak nihai ürünlerin üretildiği aşamadır. Üretim, seri üretim de olabilir az sayıda üretim de olabilir.

KAYNAKLAR:

• [1] G. Hedges, «PTC.COM,» [Çevrimiçi]. Available: http://www.ptc.com/cad-software-blog/what-is-concept-design. [Erişildi: 24 7 2016].
• [2] «carbodydesign.com,» [Çevrcimiçi]. Available: http://www.carbodydesign. om/media/2013/07/Mercedes-Benz-Axor-Truck-Concept-Design-Sketches-01-720×509.jpg. [Erişildi: 24 7 2016].